Պա­տե­րազ­մի հետևան­քով բազ­մա­թիվ ար­ցախ­ցի­ներ մնա­ցին ան­տուն՝ թշ­նա­մուն թող­նե­լով ի­րենց ողջ ու­նեց­ված­քը: Տե­ղա­հան­ված­նե­րի մի մա­սը շա­րու­նա­կում է ապ­րել Ստե­փա­նա­կեր­տի տար­բեր հյու­րա­նոց­նե­րում։

Փետր­վա­րի 22-ին մայ­րա­քա­ղա­քի ՙՍո­ֆիա՚, ՙՆաի­րի՚ և ՙԱխ­թա­մար՚ հյու­րա­նոց­նե­րում ժա­մա­նա­կա­վոր բնակ­վող նման ըն­տա­նիք­նե­րին այ­ցե­լել էին ԱՀ գլ­խա­վոր դա­տա­խազ Գուր­գեն Ներ­սի­սյա­նը, ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան նա­խա­րար Մի­քա­յել Հայ­րի­յա­նը, Մար­դու ի­րա­վունք­նե­րի պաշտ­պա­նի պաշ­տո­նա­կա­տար Ար­սեն Սա­ռա­ջյա­նը, Աշ­խա­տան­քի և սո­ցիա­լա­կան հար­ցե­րի նա­խա­րա­րի տե­ղա­կալ Ար­մի­նե Պետ­րո­սյա­նը։ Նման կազ­մով փախս­տա­կան­նե­րի կե­ցու­թյան պայ­ման­նե­րին ծա­նո­թա­նա­լու, ու­նե­ցած դժ­վա­րու­թյուն­ներն ու խն­դիր­ներն ամ­րագ­րե­լու նա­խա­ձեռ­նո­ղը ԱՀ գլ­խա­վոր դա­տա­խազն էր: Ինչ­պես հայտ­նի է, հան­րա­պե­տու­թյան գլ­խա­վոր դա­տա­խա­զու­թյու­նում վեր­ջերս ստեղծ­վել է տե­ղա­հան­ված ան­ձանց ի­րա­վունք­նե­րի խախ­տում­նե­րով զբաղ­վող աշ­խա­տան­քա­յին խումբ և այդ այ­ցե­լու­թյու­նը աշ­խա­տանք­նե­րը կա­նո­նա­կար­գե­լու, նման ըն­տա­նիք­նե­րի հետ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րում խախ­տում­ներն ու հան­ցա­վոր երևույթ­նե­րը բա­ցա­ռե­լուն էր միտ­ված։ Ե­րեք գե­րա­տես­չու­թյուն­նե­րից կազմ­ված խումբն ա­ռա­ջինն այ­ցե­լել է Սո­ֆիա հյու­րա­նոց, որ­տեղ հան­րա­պե­տու­թյան տար­բեր բնա­կա­վայ­րե­րից տե­ղա­հան­ված 28 ըն­տա­նիք է բնակ­վում։ Հյու­րա­նո­ցի մեկ հար­կը հատ­կաց­ված է տե­ղա­հան­ված­նե­րին, ճա­շա­րանն ա­պա­հո­վում է բո­լոր կեն­վոր­նե­րի ե­րե­քան­գա­մյա սնուն­դը, հար­կում տե­ղադր­ված են լվաց­քի մե­քե­նա­ներ: Կեն­վոր­նե­րը հիմ­նա­կա­նում Հադ­րու­թից ու Շու­շիից տե­ղա­հան­ված­ներն են: Նրանց մեջ է նաև հադ­րութ­ցի Ա­լեք­սանդր Ղա­րա­խա­նյա­նի ըն­տա­նի­քը։ Սա­շա պա­պը չէր հասց­րել լքել Հադ­րու­թի իր տու­նը և հայ­տն­վել էր գե­րու­թյան մեջ, դեկ­տեմ­բե­րին վե­րա­դարձ­ված 44 գե­րի­նե­րի թվում էր։ Այս ըն­տա­նի­քին պա­տու­հա­սած ող­բեր­գու­թյունն այդ­քա­նով չի ա­վարտ­վել. հուն­վա­րին հայտ­նա­բեր­վել է ան­հետ կո­րած որ­դու՝ 43-ա­մյա Ար­սե­նի դիա­կը, ո­րին հո­ղին են հանձ­նել Ստե­փա­նա­կեր­տում։ Ա­միս­ներ շա­րու­նակ ՀՀ-ում հան­գր­վա­նած ըն­տա­նի­քը միա­վոր­վել է, այժմ Սա­շա Ղա­րա­խա­նյա­նը կնոջ, դս­տեր ու ե­րեք թոռ­նե­րի հետ տե­ղա­վոր­վել է հյու­րա­նո­ցի հա­մար­նե­րից մե­կում։ Դժ­գոհ չեն, ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան նա­խա­րա­րի՝ գե­րու­թյան հետևանք մնա­ցած տար­բեր ա­ռող­ջա­կան խն­դիր­նե­րով կր­կին հե­տա­զոտ­վե­լու անհ­րա­ժեշ­տու­թյան մա­սին հոր­դոր­նե­րին ար­ձա­գան­քում է, որ լավ է և օ­րե­ցօր ինք­նազ­գա­ցո­ղու­թյունն Ար­ցա­խում ա­վե­լի է լա­վա­ցել։
Նո­նա Ա­ռա­քե­լյա­նը եր­կու աղ­ջիկ­նե­րի հետ Շու­շիում է թո­ղել տունն ու ու­նեց­ված­քը և հան­գր­վա­նել հյու­րա­նո­ցում: Պայ­ման­նե­րից դժ­գոհ չէ, նրա խնդ­րան­քը տե­ղա­հան­ված­նե­րին` գո­նե ման­կա­հա­սակ ե­րե­խա­ներ ու­նե­ցող ըն­տա­նիք­նե­րին լվաց­քի մե­քե­նա­ներ տրա­մադ­րե­լու հետ էր կապ­ված: ՙՀաս­կա­նում եմ, որ մեզ նման ըն­տա­նիք­նե­րը շատ են, սա­կայն ան­գամ վար­ձով բնակ­վող փախս­տա­կան­նե­րին նույն տան պա­րա­գա­ներն են ա­ռա­ջարկ­վում` հիմ­նա­կա­նում ոչ ո­րա­կյալ, իսկ լվաց­քի մե­քե­նա­նե­րի մա­սին ընդ­հան­րա­պես խոսք չի ե­ղել՚: Հան­դիպ­մանն այս­տեղ տե­ղա­վոր­ված ըն­տա­նիք­նե­րի մի մա­սը կորց­րած փաս­տաթղ­թե­րի վե­րա­կան­գն­ման հետ կապ­ված դժ­վա­րու­թյուն­ներն է մատ­նան­շել, դա­տա­կան կար­գով դրանք վե­րա­կանգ­նե­լը ժա­մա­նակ է պա­հան­ջում, ին­չը հան­գեց­նում է ա­վե­լի մեծ հոգ­սե­րի: Գլ­խա­վոր դա­տա­խա­զը նշեց, որ ի­րենց մոտ ստեղծ­ված աշ­խա­տան­քա­յին խում­բը ևս ար­ձա­նագ­րել է այդ խն­դի­րը և լու­ծե­լու հա­մար տար­բե­րակ­ներ են մտա­ծում: Ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան նա­խա­րար Մի­քա­յել Հայ­րի­յա­նը ներ­կա­յաց­րեց մի­ջո­ցա­ռում­նե­րի շար­քը, ո­րոնք նա­խա­տես­ված են տե­ղա­հան­ված ըն­տա­նիք­նե­րի ա­ռող­ջա­պա­հա­կան խն­դիր­նե­րը լու­ծե­լու հա­մար:

Մայ­րա­քա­ղա­քի ՙՆաի­րի՚ հյու­րա­նո­ցում ներ­կա պա­հին բնակ­վում է տե­ղա­հան­ված 18 ըն­տա­նիք: Ըստ գոր­ծա­դիր տնօ­րեն Սա­սուն Բաղ­դա­սա­րյա­նի` կեն­վոր­նե­րի թիվն ա­նըն­դա­հատ փո­փոխ­վում է, քա­նի որ ըն­թաց­քում նրանք վար­ձով բնա­կա­րան­ներ են տե­ղա­փոխ­վում, կան ըն­տա­նիք­ներ, ո­րոնք ՀՀ-ում ա­պաս­տա­նած հա­րա­զատ­նե­րի մոտ են տե­ղա­փոխ­վում: Այս հյու­րա­նո­ցը 2016-ի սրաց­մա­նը մի քա­նի ա­միս թա­լիշ­ցի­նե­րին էր հյու­րըն­կա­լել, ո­րից հե­տո չի վե­րա­նո­րոգ­վել: Հյու­րա­նո­ցը չի ջե­ռուց­վում, տե­ղադր­ված են տա­քաց­նող սար­քեր, է­լեկտ­րա­կան հոս­քագ­ծե­րը, սա­կայն, բարձր լար­մա­նը չեն դի­մա­նում: Մինչև վեր­ջերս հյու­րա­նոցն ա­պա­հո­վում էր ըն­տա­նիք­նե­րի սնն­դի հար­ցը, պե­տու­թյան կող­մից գու­մա­րի փոխ­հա­տուց­ման դա­դա­րե­ցու­մից հե­տո ըն­տա­նիք­ներն ի­րենք են հո­գում ու­տե­լի­քի հար­ցը:

Նալ­բան­դյան­նե­րի ըն­տա­նի­քը Շու­շիից է, եր­կու ե­րե­խա­նե­րով այս­տեղ են ար­դեն եր­կու ա­միս, պայ­ման­նե­րից դժ­գոհ չեն, սե­նյա­կում գա­զօ­ջախ են տե­ղադ­րել, ա­մի­սը մեկ ՙԿար­միր խա­չի՚ կող­մից անհ­րա­ժեշտ սնունդն ու հի­գիե­նա­յի պա­րա­գա­ներ են ստա­նում: ՙՍտա­նում ենք հիմ­նա­կա­նում մա­կա­րո­նե­ղեն ու ձա­վա­րե­ղեն, բու­սա­կան յուղ: Ա­մու­սինս զին­ծա­ռա­յող է` կա­յուն աշ­խա­տա­վարձ ու­նենք, կա­րո­ղա­նում ենք անհ­րա­ժեշտ սնունդն ա­պա­հո­վել: Մինչ­դեռ կան շատ ըն­տա­նիք­ներ, ո­րոնք ե­կա­մուտ չու­նեն, մսամ­թերք, միրգ ու բան­ջա­րե­ղեն չեն կա­րո­ղա­նում գնել, ապ­րել են գյու­ղում, ու­նե­ցել են ա­մեն ինչ, հի­մա ձա­վա­րե­ղե­նով են ա­ռա­ջար­կում ապ­րել: Նման ըն­տա­նիք­նե­րի մա­սին պի­տի մտա­ծել՚,-ա­սում է Ա­նա­հիտ Նալ­բան­դյա­նը:
Ի­գոր Պետ­րո­սյա­նի` ե­րեք ե­րե­խա­նե­րով ըն­տա­նի­քին հյու­րա­նո­ցում տեղ են տվել վեր­ջերս: Աս­կե­րա­նի շր­ջա­նի Ջրա­ղաց­ներ գյու­ղից են: ՙՎար­ձով էինք բնակ­վում, տան­տե­րը հայ­տա­րա­րեց, որ տու­նը վա­ճա­ռում է, պետք է մի օ­րում այլ կա­ցա­րան ճա­րենք: Տար­բեր տե­ղեր ենք դի­մել, միայն այս­տեղ մեզ ըն­դու­նե­ցին: Պայ­ման­ներն, ի­հար­կե, ե­րեք ե­րե­խա­յով ըն­տա­նի­քի հա­մար հար­մար չեն, սա­կայն այլ տար­բե­րակ չկա: Գա­զօ­ջախ են տվել, մինչ ու­տե­լիք եմ պատ­րաս­տում, ե­րե­խա­նե­րին բակ եմ ու­ղար­կում, օ­դա­փո­խում սե­նյա­կը, աղ­ջիկ­նե­րիցս մե­կը ա­լեր­գիկ հի­վան­դու­թյուն ու­նի՚,-ըն­տա­նի­քի փոխ­ված ա­ռօ­րյան է ներ­կա­յաց­նում ըն­տա­նի­քի մայ­րը: Այս­տեղ ևս ա­ռան­ձին լվաց­քի մե­քե­նա­նե­րի անհ­րա­ժեշ­տու­թյան հար­ցը բարձ­րաց­վեց:
Ի մի բե­րե­լով այ­ցե­լու­թյան տպա­վո­րու­թյուն­նե­րը` հան­րա­պե­տու­թյան գլ­խա­վոր դա­տա­խազ Գուր­գեն Ներ­սի­սյա­նը նշեց, որ ար­ձա­նագր­ված խն­դիր­նե­րը հիմ­նա­կա­նում հա­մըն­կել են կան­խա­տե­սում­նե­րի հետ: ՙՄենք ար­ձա­նագ­րե­ցինք ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան, սո­ցիա­լա­կան ա­ջակ­ցու­թյան, մար­դու ի­րա­վունք­նե­րի խախտ­ման հետ կապ­ված խն­դիր­ներ, ո­րոնք, միան­շա­նակ, ա­ռա­ջի­կա­յում պետք է լուծ­վեն: Ան­գամ հա­կահր­դե­հա­յին կա­նոն­նե­րի խախ­տում­ներ ար­ձա­նագ­րե­ցինք, ո­րոնք պար­տա­դիր պետք է վե­րաց­վեն: Ա­ռա­ջի­կա­յում շա­հագր­գիռ բո­լոր գե­րա­տես­չու­թյուն­նե­րին կփո­խան­ցենք տե­ղա­հան­ված ըն­տա­նիք­նե­րի կող­մից բարձ­րաց­ված հար­ցերն ու կօ­ժան­դա­կենք դրանց լուծ­մա­նը: Կարևոր է հատ­կան­շել, որ հա­մա­տեղ այս այ­ցե­րը կօգ­նեն վեր հա­նել նաև այն հիմ­նա­հար­ցե­րը, ո­րոնք տե­ղա­հան­ված­ներն այս կամ այն պատ­ճա­ռով չեն հն­չեց­նում՚,-նշել է նա:

Նու­նե ՀԱՅ­ՐԱ­ՊԵ­ՏՅԱՆ

https://artsakhtert.com/arm/index.php/social/item/30938-2021-02-24-08-03-01